Rozwój kręgosłupa dziecka w pierwszym roku życia

Wiążąc dzieci w chuście bardzo dużo uwagi poświęcamy delikatnemu kręgosłupowi dziecka. Maluszek, szczególnie ten nietrzymający jeszcze główki, jest bardzo delikatny, często wiotki i zabezpieczenie jego kręgosłupa, zadbanie o prawidłową postawę ciała i stawy biodrowe są priorytetami. Szczególnie, że kręgosłup niemowlaka jeszcze nie jest dojrzały, intensywnie rozwija się mniej więcej przez pierwszy rok życia dziecka.

Nosząc w chuście musimy wspierać niemowlaka i odpowiednio dbać o prawidłowe ułożenie jego ciała. Dzisiejszy wpis będzie zawierał dużo teorii. Jednocześnie to wpis bardzo potrzebny, zbierający w jednym miejscu sporo faktów, o których my-doradcy noszenia CarryLove.pl mówimy zarówno na chusto-pogadankach, jak i podczas części teoretycznej chustowych konsultacji czy warsztatów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jaka jest budowa kręgosłupa dorosłego człowieka i jak wygląda on w okresie niemowlęcym

• jak zmienia się kręgosłup dziecka w poszczególnych etapach rozwoju

• jak zmienia się budowa kręgosłupa od momentu, gdy dziecko przebywa w pozycji leżącej aż do czasu nauki chodzenia

• co robić, by uniknąć wady postawy w przyszłości i wspierać prawidłowy rozwój stawów biodrowych, kręgosłupa itd.

BUDOWA KRĘGOSŁUPA CZŁOWIEKA

Kręgosłup człowieka składa się z:

• 33-34 kręgów, które są elementami kostnymi;

• 23 krążków międzykręgowych, czyli dysków;

• Rdzenia kręgowego wraz z nerwami rdzeniowymi;

• Więzadeł.

Wyróżniamy następujące odcinki kręgosłupa:

• Odcinek szyjny, czyli 7 kręgów szyjnych – są drobne, ale bardzo ruchliwe;

• Odcinek piersiowy, czyli 12 kręgów – mniejsza ruchomość, ale większa masywność. Utrzymują one żebra;

• Odcinek lędźwiowy, czyli 5 kręgów – ciężkie, muszą dźwigać całą górną część tułowia człowieka;

• Kość krzyżowa, czyli 5 kręgów zrośniętych w jedną kość;

• Kość ogonowa, czyli 4-5 kręgów zrośniętych w jedną kość.

Tak zbudowany jest kręgosłup dorosłego, chodzącego człowieka. Zanim dziecko dojdzie do takiej samej fazy rozwoju, czeka je wiele dni ćwiczeń i rozwijania kolejnych umiejętności. W pierwszych miesiącach życia niemowlę wykonuje olbrzymią pracę, której efektem jest przemiana kręgosłupa z fazy zwanej kifozą (zaokrągleniem) do dorosłej, wyżej opisanej postaci. Trwa to około 1-1,5 roku, do momentu w rozwoju dziecka, w którym maluch zaczyna samodzielnie chodzić (a jak wiadomo, czasem dzieje się to w 12 miesiącu życia, czasem nawet pół roku później, za każdym razem jest to norma!). O tym wszystkim piszemy poniżej.

ETAPY ROZWOJU DZIECKA - KRĘGOSŁUP W PIERWSZYM ROKU ROZWOJU NIEMOWLĘCIA

Noworodek rodzi się z kręgosłupem w fizjologicznej całkowitej kifozie (czyli jego kręgosłup jest zaokrąglony, w pozycji na brzuchu ułożony w literę C, nie patrzymy na kręgosłup w pozycji dziecka na plecach, tylko na brzuszku!). Dziecko wypracowuje sobie krzywizny kręgosłupa i pracuje nad nimi cały czas. Ćwiczy całymi dniami, stopniowo nabierając kolejnych umiejętności. Najpierw maluch zaczyna panować nad główką, wyciągać rączki do przodu, potem (w okresie od ok. 6 do ok. 10 miesiąca) siadać, a w końcu ma już na tyle silne mięśnie, że uczy się wstawać, stawiać pierwsze kroki i chodzić. Wtedy proces kształtowania się krzywizn kręgosłupa jest zakończony. 

Lordoza szyjna - efekt pierwszych tygodni pracy w pozycji na brzuszku

Pierwszą wypracowaną przez niemowlaka krzywizną jest lordoza szyjna. Praca nad tym odcinkiem jest zakończona w momencie, gdy dziecko położone na brzuchu na twardym podłożu trzyma się na przedramionach i mięśnie ma na tyle silne, że kontroluje ruchy uniesionej głowy. Mniej więcej ten proces jest zakończony do trzeciego miesiąca życia dziecka.

Kifoza piersiowa - dziecko w pozycji siedzącej

Kolejna wypracowana krzywizna to kifoza piersiowa. Sygnałem, że ten odcinek został już ostatecznie ukształtowany jest to, że dziecko jest w stanie SAMODZIELNIE usiąść.

Uwaga! Ważne jest prawidłowe podejście rodziców do tej umiejętności swojego dziecka. Kifoza piersiowa nie jest wypracowana w momencie, gdy dziecko posadzimy i oprzemy jego plecy o poduszkę czy szczebelki łóżeczka. Chodzi nam tutaj o SAMODZIELNE siedzenie niemowlęcia (najlepiej na twardym podłożu) bez jakiegokolwiek podparcia za plecami czy po bokach jego ciała. Mniej więcej proces ten jest zakończony do ósmego-dziesiątego miesiąca życia.

Lordoza lędźwiowa, gdy dziecko zaczyna mieć postawę pionową

Następna w kolejności - już ostatnia! - jest lordoza lędźwiowa. Jest ona wypracowana w okresie, gdy dziecko wstanie i następnie zacznie chodzić (bez pomocy chodzika, który ogólnie odradzamy, czy pchacza).

Z chodzeniem u dzieci jest różnie, jednak norma przewiduje że do 18. miesiąca życia zdrowe niemowlę powinno już zacząć chodzić. Dlatego nie trzeba się martwić, że roczne dziecko nie garnie się do chodzenia. Ma jeszcze czas, powinno "ruszyć" w czasie kolejnych kilku miesięcy. W wieku 18 miesięcy, prawidłowy rozwój przewiduje już nabycie umiejętności chodzenia. Gdy dziecko już to zrobi, jego kręgosłup będzie ostatecznie ukształtowany. Z zaokrąglonego zmieni się na kształt litery S. Przez ten czas rolą rodziców jest wsparcie, zapewnienie dziecku odpowiedniej dawki bliskości, ruchu (np. ćwiczyć mięśnie szyi, by móc utrzymać swoją główkę dziecko powinno odpychając się od podłoża) i wsparcia.

JAK WYGLĄDA KRĘGOSŁUP OD PIERWSZEGO MIESIĄCA ŻYCIA NOWORODKA?

Kręgosłup noworodka i małego niemowlęcia nie jest jeszcze na tyle dojrzały, aby utrzymać ciężar głowy i amortyzować wszystkie wstrząsy, którym zostaje poddany. Dlatego musimy bardzo dbać o prawidłowe, naturalne na tym etapie rozwoju, plecy w zaokrąglonej pozycji. Co wspiera taki rozwój? Na pewno prawidłowe noszenie na rękach oraz dobrze zawiązana i dociągnięta chusta!

Prawidłowo dobrane wiązanie chusty i odpowiednio dociągnięta chusta odciążają kręgosłup dziecka. W pozycji zgięciowo-odwiedzeniowej, jaką dziecko przyjmuje w chuście, kręgosłup nie jest poddawany pionizacji.

Kręgi kręgosłupa nie są kośćmi, a krążki międzykręgowe nie są mają zdolności pełnej amortyzacji. Dlatego też nie zaleca się pionizacji niemowlaków do czasu, gdy nie wykształcona zostanie lordoza szyjna i kifoza piersiowa. W skrócie – nie możemy pionizować dzieci zanim one samodzielnie nie usiądą. Nie ma sadzania maluszka, prowadzenia go za rączki czy zmieniania na siłę pozycji jego ciała. Rozwój kręgosłupa dziecka to długi proces, którego nie warto przyspieszać. Dziecko wszystko potrafi samo wypracować. Jak zaczyna ćwiczyć jakieś umiejętności, które mają doprowadzić do zmiany pozycji jego ciała, wystarczy po prostu mu nie przeszkadzać.

KILKA WSKAZÓWEK JAK DBAĆ O KRĘGOSŁUP NIEMOWLAKA:

• Warto dbać o kręgosłup dziecka już od urodzenia, ponieważ w przyszłości może to zapobiec powstawaniu wad postawy. Jeśli cokolwiek Cię niepokoi w postawie Twojego dziecka lub masz wątpliwości czy stosujesz prawidłową pielęgnację, udaj się z nim do lekarza pediatry lub fizjoterapeuty. Sprawdzą oni czy rozwój dziecka w pierwszych miesiącach życia jest prawidłowy, ocenią napięcie mięśniowe i rozwój stawów biodrowych (tu koniecznie też należy odwiedzić ortopedę). Z pewnością podpowie też jak wspierać ważne dla malucha umiejętności i wspierać go w nabieraniu prawidłowej postawy ciała w kolejnych etapach jego życia.

• Ruch jest niezbędny, aby dziecko mogło wykształcić sobie wszystkie krzywizny kręgosłupa przez pierwsze 12-18 miesięcy życia. Zachęć maluszka do leżenia na brzuchu, najlepiej już w pierwszym miesiącu życia. Nie ograniczaj dzieci ciągłym leżeniem w ciasnym beciku, a jego stópek bucikami-niechodkami. Pozwól ciału dziecka (rączki, stopy, nóżki) na swobodę ruchów, im więcej ruchu i leżenia na brzuchu tym lepiej dla mięśni i ciała dziecka.

• Nie przyspieszaj sadzania i chodzenia dzieci, zrezygnuj ze wszystkiego, co wymusza szybszy rozwój - siedzenie, przyjmowanie postawy stojącej lub chodzenie dzieci. Nic na siłę. Niech ciało dziecka samo zasygnalizuje kiedy jest gotowe na siedzenie lub chodzenie i jeszcze większą dawkę ruchu; nie podejmujmy decyzji za niego. Należy też pamiętać, że dzieci rozwijają się w różnym tempie, w różnym czasie osiągają tzw. kamienie milowe rozwoju. Oczywiście możesz sprawdzić ramy czasowe, w których dziecko powinno samodzielnie trzymać główkę czy siadać. Jednak zawsze tą to widełki, a nie jeden konkretny czas.

• Ważne! Unikaj pionowej postawy dziecka w trakcie noszenia go – zarówno na rękach, jak i w chuście - do czasu, gdy dziecko samodzielnie usiądzie. O pionizacji mówimy wtedy, gdy ciężar głowy dziecka opiera się na wyprostowanym kręgosłupie i wywiera na niego nacisk osiowy. W odpowiednich do wieku wiązaniach chusty albo w trakcie prawidłowego noszenia dzieci na rękach kręgosłup nie podlega pionizacji.

• Tylko prawidłowo zamotana i dociągnięta na plecach chusta odciąża kręgosłup dziecka. Nie każde wiązanie będzie dobre dla noworodka. Aby indywidualnie dobrać wiązania dla danej pary mama-dziecko lub tata-dziecko możesz skonsultować się z doradcą noszenia CarryLove.pl.